Pelgrimstafel 2012

http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=D23OEUI5

Er stonden schelpdieren op het menu. Dat trof want laat de schelp het symbool zijn van de pelgrims. Twaalf minder gegoede Antwerpenaren, allen mannen van een zekere leeftijd, mochten gisteravond aanschuiven aan de Pelgrimstafel.

Dat is in Antwerpen een traditie op Witte Donderdag, die in stand wordt gehouden door de stichting Sint-Julianusgasthuis vzw. Twaalf gegoede Antwerpenaren, allen mannen van een zekere leeftijd.

De tafel wordt gedekt in het historische gasthuis in de Hoogstraat, in de voormalige kapel waar nu de bekende kunstgalerie de Zwarte Panter huist. Voor de Pelgrimstafel moet de kunst tijdelijk wijken. In alle verstandhouding, want galeriehouder Adriaan Raemdonck is zelf lid van het genootschap.

Het is een rijk gevulde pelgrimstafel, mogen we wel zegen. Dankzij gulle sponsors en de leerlingen van de jarige hotelschool van het Piva. Een greep uit het menu: mousse, krab, vis in alle soorten. Het is vasten en dan betaamt vlees niet. Op de tafel pronken antieke kroezen – sommige zijn recenter omdat de oorspronkelijke gebroken zijn. De flessen sauvignon staan er broederlijk naast de flesjes De Koninck.

Centraal op de dis een merkwaardig beeld. Een Christusfiguur ingesmeerd met boter. ‘Stamt nog uit de tijd dat boter een teken van rijkdom was, maar het verwijst ook naar de zalving van Christus', zegt Christophe Coen, secretaris van het genootschap. ‘Tijdens de editie van vorig jaar was het zo warm dat die boter begon te smelten. Een catastrofe.'

Tussen tien uur en zes uur mag het publiek naar de feestdis komen kijken. En dat doen ze in groten getale: het is geregeld aanschuiven. Maar om zes uur, als de maaltijd begint, gaan de deuren dicht. ‘Het is geen theater', zegt Jan Corbet (80), gewezen hoogleraar rechten aan de VUB, en lid van het genootschap. Hij en Roland Verhelst (69), forensisch psychiater, houden een oogje in het zeil terwijl de kijklustigen langs schuifelen. De mannen van het genootschap zetten de tafel klaar, bedienen, ruimen af en doen de vaat. Voor de gelegenheid geholpen door enkele echtgenotes. Het getal twaalf verwijst naar de apostelen. Ook allemaal mannen. ‘We hebben al overwogen om er een Maria-Magdalena bij te nemen, maar voorlopig blijft alles bij het oude', grapt Verhelst.

Zielenheil

‘Niet alle aspecten van de traditie blijven overeind. Dat de bisschop de voeten van de genodigden komt wassen, dat is verleden tijd', vertelt Corbet.

De Pelgrimstafel gaat eeuwen terug. Ergens in de zestiende eeuw begon een Spaanse officier ermee, om zijn zielenheil te verzekeren, zo wil de legende. Feit is dat verschillende stichtingen tijdens de Goede Week iets deden voor de armen. Het waren de Loretanen die in 1718 de Pelgrimsmaaltijd op Witte Donderdag serveerden. Pelgrims zoeken al onderdak in Sint-Julianus sinds 1303.

De traditie viel stil na de Franse Revolutie. Eind negentiende eeuw kwam ze weer op gang. En vandaag houdt de stichting Sint-Julianusgasthuis de fakkel brandende. ‘Het is ons er vooral om te doen de traditie in stand te houden. Er blijft al zo weinig over in Antwerpen', zegt Christophe Coen, advocaat en met zijn 51 behorende tot de jongere garde.

Om lid te worden van het genootschap moet je gevraagd worden. Het doet wat logeachtig aan, maar dit is toch veeleer een wat folkloristische vriendenkring. ‘Voor je carrière moet je het niet doen', zegt Coen, ‘er zijn nu twee leden die ontslag willen nemen maar we vinden geen opvolgers. De stichting is alvast een ontmoetingsplek tussen vrijzinnigen en katholieken.'

De notabelen van Sint-Julianus waren vaak gelieerd aan de haven. Dat is vandaag nog zo. Voorzitter Christian Kint is actief als ondernemer in de bunkering. Hij kon er gisteren niet bij zijn omdat hij voor zaken naar Curaçao moest. Het is de eerste keer dat een voorzitter verstek laat gaan.

De eventuele opbrengst gaat naar het actiecomité voor mucoviscidose. Maar een fortuin is dat niet. Hooguit 2.000 euro.

De voorbije jaren bedacht de stichting vaak iets speciaals, zoals een voorstelling van theatergezelschap Tutti Fratelli, maar gisteren werd het bewust klassiek gehouden. Maar er gebeurde toch iets bijzonders. Twee Nederlandse pelgrims, op weg naar Santiago de Compostela, kwamen geheel onverwacht aankloppen voor logies. Alsof de voorzienigheid ermee gemoeid was.